Chronische pijn kan het dagelijks welzijn verstoren. Het is in feite verantwoordelijk voor lichamelijk ongemak, dat op zijn beurt kan bijdragen aan de ontwikkeling van bepaalde psychologische reacties. Op het meest basale niveau omvatten deze vermoeidheid, slapeloosheid en angst. Het kan zelfs invaliderend worden, waardoor de uitvoering van fundamentele dagelijkse activiteiten wordt belemmerd. Het is echter een multifactorieel probleem, dat soms de diagnose en behandeling bemoeilijkt. Dus wanneer spreken we over ‘chronische pijn’? Wat zijn de mogelijke oorzaken erachter? Wat te doen om het te verlichten? En vooral: hoe voorkom je dit? Reactie-elementen.
Wat is pijn?
Pijn is vooral een term voor een ongemakkelijk gevoel in een bepaald deel van het lichaam. Het komt voort uit de toename van het aantal zenuwimpulsen die de perceptie van het lichaam van schadelijke stimuli wijzigen. Deze reactie maakt deel uit van het primaire menselijke afweersysteem. De belangrijkste functie blijft effectief het voorkomen van laesies, ontstekingen of verwondingen in de hersenen.
De perceptie ervan varieert van individu tot individu, maar ook afhankelijk van alle andere beschikbare informatie die in de hersenen is opgeslagen volgens eerdere ervaringen. Psychologische en sociale factoren kunnen ook van invloed zijn op hoe iemand over pijn denkt. Op dezelfde manier kan het vele vormen aannemen, variërend van een eenvoudige tinteling tot een intens branderig gevoel.
In alle gevallen wordt het als “zintuiglijk” gekwalificeerd als het mogelijk is de locatie en de intensiteit ervan te bepalen, en dit op een nauwkeurige manier. Als dat niet het geval is, wordt de pijn ‘emotioneel’ genoemd.
Hoe wordt pijn veroorzaakt of gevoeld in ons lichaam?
Het zenuwstelsel is verantwoordelijk voor het coördineren van de reacties van het lichaam met de externe omgeving. Het speelt dus ook een rol bij de perceptie en ontvangst van pijn. In werkelijkheid bestaat dit complexe netwerk uit twee verschillende delen:
- Het centrale zenuwstelsel (bestaande uit de hersenen en het ruggenmerg);
- Het perifere zenuwstelsel (gevormd door de ganglia en zenuwen buiten de hersenen).
Bij letsel of ontsteking sturen de sensorische zenuwen een bericht in de vorm van een elektrisch signaal naar de hersenen om deze te waarschuwen voor een aanval van buitenaf. Sensorische neuronen produceren ook verschillende chemische reacties, afhankelijk van de stimulus. Vervolgens bepalen ze hoe sensaties worden geïnterpreteerd. Sommigen van hen zenden signalen uit die verband houden met lichte aanraking, terwijl anderen reageren op diepe druk. Tijdens stimulatie met hoge intensiteit worden de nociceptoren (receptoren die verantwoordelijk zijn voor het verzenden van een pijnsignaal) geactiveerd. Opnieuw zijn er drie categorieën:
- Mechanische nociceptoren (gevoelig voor huidvervorming);
- Thermoreceptoren (detectoren voor variaties in huidtemperatuur);
- Polymodale nociceptoren (beide kwetsbaar voor mechanische, chemische en temperatuureffecten).
Zowel de pijnperceptie als de gevoelde sensatie zijn dan afhankelijk van de geactiveerde sensorische zenuwen. Dit fenomeen is echter ook subjectief en individueel. Dit betekent dat de intensiteit van de pijn niet van persoon tot persoon op dezelfde manier zal worden gevoeld.
Het is niet voor niets dat het pijnsignaal dat de hersenen bereikt, naar de thalamus gaat. Hierdoor worden bepaalde delen van de hersenschors geactiveerd om de pijn te kunnen interpreteren. Op zijn beurt vergelijkt de hersenschors dit gevoel met andere soorten pijn die ermee bekend zijn. Hij put daarom uit herinneringen, waardoor de intensiteit van de pijn vertienvoudigd wordt, althans de beleving ervan. Een kind dat een onaangename ervaring bij de tandarts heeft gehad, kan bijvoorbeeld pijn waarnemen zonder zichtbare letselschade, alleen al door dit laatste te zien.
Er worden ook signalen naar het limbisch systeem gestuurd, dat de bron van emoties is. Het neemt ook deel aan functies die verband houden met overleven. Het is met name om deze reden dat wanneer de pijn optreedt, de persoon kan huilen en/of zijn hartslag kan zien versnellen.
Wat is chronische pijn?
De term ‘chronische pijn’ wordt gebruikt om aanhoudende en terugkerende pijn te definiëren, die zelfs evolueert na het verdwijnen van het letsel of de ontsteking die de pijnlijke fysieke sensatie veroorzaakte. Het bijvoeglijk naamwoord ‘chronisch’ kan dus alleen worden gebruikt als het ongemak voortduurt na de evolutie van de causale pathologie; dat wil zeggen voor een periode van meer dan drie maanden (één maand voor een acute weefsellaesie). Dit is voornamelijk te wijten aan het feit dat nociceptoren nog weken, maanden of zelfs jaren na de triggerende gebeurtenis pijnsignalen naar de hersenen blijven sturen.
Hoe dan ook, chronische pijn treedt meestal op na:
- Een wond ;
- Een ongeluk ;
- Een chirurgische ingreep;
- Werveltrauma;
- Ontsteking of schade aan perifere zenuwen;
- Een ongecontroleerde chronische ziekte (artrose, hernia, ischias, lage rugpijn, chronische tendinitis, reumatoïde artritis, enz.);
- Een kankerziekte.
Onder de meest voorkomende chronische pijn kunnen we ook vinden:
- fibromyalgie;
- Rugpijn;
- Nek pijn;
- Hoofdpijn ;
- Reuma;
- Gewrichtsaandoeningen (artritis, artrose);
- Spierpijn;
- Bekkenpijn (bij vrouwen).
Naast het fysieke ongemak zelf kunnen andere symptomen van chronische pijn ook het volgende omvatten (maar zijn niet beperkt tot):
- Vermoeidheid;
- Stemmingswisselingen;
- Prikkelbaarheid;
- depressie en angst;
- Slapeloosheid;
- eet stoornissen;
- Concentratieproblemen.
Bovendien moeten we ook onderscheid maken tussen chronische pijn en acute pijn, die verdwijnt na behandeling van de causale pathologie. Het is van korte duur en de oorsprong ervan kan nauwkeurig worden onderscheiden. Het blijft echter bijzonder intens en kan zelfs tijdelijk invaliderend worden.
Welke producten/technieken zijn beschikbaar om chronische pijn te verzachten?
Een medische diagnose is in de eerste plaats noodzakelijk om de oorzaak van de chronische pijn te identificeren, maar ook om de hypothese uit te sluiten van een bewuste overdrijving van de symptomen ten gunste van een of ander secundair voordeel. Dit eerste consult maakt het ook mogelijk om de mogelijke onderliggende ziekten die aan de oorsprong liggen van de chronische pijn vast te stellen. In sommige gevallen wordt de geschiedenis gevolgd door verdere tests, zoals magnetische resonantie beeldvorming (MRI).
Uiteraard is dit medische bezoek ook noodzakelijk om een adequate behandeling te bepalen. Er zijn verschillende mogelijke methoden om dit te doen.
Behandeling met geneesmiddelen
Als algemene regel geldt dat pijnstillers (analgetica) de voorkeur hebben bij de behandeling van chronische pijn. Meestal is het:
- Oplossing tegen NSAID's (niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen) zoals ibuprofen en naproxen;
- Paracetamol (pijnstillend en koortswerend);
- Adjuvante analgetica (antidepressiva, anticonvulsiva, plaatselijke verdoving).
Hoewel opioïde analgetica ook nuttig kunnen zijn bij het verlichten van chronische pijn, kunnen de bijwerkingen talrijk zijn (overmatige slaperigheid, duizeligheid, hoofdpijn, verlies van eetlust, enz.). Misbruik stelt u ook bloot aan fysieke en psychologische afhankelijkheid.
Fysieke en psychologische therapieën
Andere, minder invasieve methoden kunnen ook worden gebruikt om chronische pijn te verlichten. De meest populaire alternatieve therapieën zijn onder meer:
- Cognitieve therapieën;
- Gedragstherapieën;
- Integratieve geneeswijzen (waaronder acupunctuur, meditatie, mindfulness, tai chi, massagetherapie, reiki);
- Methoden voor lichamelijke en emotionele ondersteuning (inclusief fysiotherapie en ergotherapie);
- Psychologische behandelingen (zoals hypnose, biofeedback of gerichte therapieën).
Hoe chronische pijn voorkomen?
Het voorkomen van chronische pijn gaat in wezen over het zorgen voor uw gezondheid. Het is ook essentieel om de instructies van de arts nauwgezet op te volgen, zodat de acute pijn niet chronisch wordt.
Hoewel het niet altijd gemakkelijk is om bewust pijn te vermijden, is het aannemen van een gezonde levensstijl altijd nuttig. Een uitgebalanceerd dieet (rijk aan vitamine D, maar ook aan fruit en groenten) verdient vooral de voorkeur. Op dezelfde manier is regelmatige sportactiviteit een belangrijk onderdeel van de behandeling, omdat het bijdraagt aan het verbeteren van het mentale welzijn. Omdat emotionele wrok de pijnperceptie kan beïnvloeden, kan het in feite helpen de aandacht af te leiden door middel van plezierigere oefeningen. Tegelijkertijd helpt het om stress, angst en depressieve stemmingen onder controle te houden die gevolgen kunnen zijn van chronische pijn.
Naast het vermijden van risicofactoren (bijvoorbeeld gebaren en aanhoudende inspanningen) wordt ook aanbevolen om de dagelijkse omgeving te verbeteren. In het bijzonder kan het contraproductief zijn om de patiënt voortdurend te ondervragen over zijn toestand, om hem niet verder te belasten.